Kıdem Aylığı Emeklilikte Neden Avantaj Sağlamıyor?
Kıdem Aylığı Nedir? Kıdem Aylığı Emeklilikte Neden Avantaj Sağlamıyor?
Kıdem aylığı, devlet memurlarının kamuda geçirdikleri fiili hizmet sürelerine bağlı olarak maaşlarına eklenen bir ödemedir. Her tam hizmet yılı için belirli bir gösterge rakamı esas alınarak hesaplanır ve bu tutar memurun maaşına sabit bir kalem olarak eklenir.
Yasal Dayanağı Nedir?
Kıdem aylığı; 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ve 5434 Sayılı Emekli Sandığı Kanunu kapsamında uygulanır. Özellikle 5434’e tabi memurlar için emekli maaşı ve ikramiyenin hesaplanmasında kıdem aylığı gösterge rakamı önem arz eder.
Kıdem Aylığı Nasıl Hesaplanır?
- Her tam hizmet yılı için 20 gösterge rakamı esas alınır.
- Ancak bu rakam en fazla 500 göstergeye kadar çıkar.
- Gösterge rakamı, her yıl belirlenen memur maaş katsayısı ile çarpılarak TL cinsinden karşılığı hesaplanır.
🔹 Örnek Hesaplama:
25 yıl çalışan bir memurun kıdem aylığı = 25 yıl × 20 gösterge = 500 gösterge
2025 yılı memur maaş katsayısı: 0,760871
Kıdem aylığı = 500 × 0,760871 = 380,43 TL
Kıdem Aylığı Ne Zamandan Beri Uygulanıyor?
- İlk kez 1989 yılında uygulanmaya başladı.
- Başlangıçta her yıl için 15 gösterge veriliyordu.
- 1995 yılında bu rakam 20 gösterge olarak güncellendi.
- Ancak 500 göstergeye ulaşıldıktan sonra artış yapılmaz. Yani memur 25 yılın üzerine ne kadar çalışırsa çalışsın kıdem aylığı sabit kalır.
Kıdem Aylığı Emeklilikte Etkisi Nedir?
5434 sayılı kanuna tabi memurlar için kıdem aylığı:
- Hem emekli maaşını,
- Hem de emekli ikramiyesini etkileyen bir unsur olarak hesaplamaya katılır.
Ancak, 25 yılın üzerindeki süreler için kıdem aylığı artmadığı için, 15-20 yıl daha fazla çalışan memurlar emekli olduğunda kayda değer bir fark elde edemezler.
5510 Sayılı Kanuna Tabi Olanlar İçin Durum Farklı mı?
Evet. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na tabi memurlar için emekli maaşı daha çok prime esas kazançlara dayanır. Bu nedenle kıdem aylığının etkisi sınırlıdır.
Kıdem Aylığı Emeklilikte Gösterge Rakamı Nedir?
Kıdem aylığı gösterge rakamı, devlet memurlarının hizmet süresine bağlı olarak maaş ve emekli ikramiyesine eklenen bir unsurudur. İlk olarak 1989 yılında uygulamaya alınmıştır. 1995’te 20 göstergeye yükseltilmiş ve 25 yıl ve üzeri hizmetlerde 500 gösterge rakamı olarak sabitlenmiştir. Kıdem aylığı emeklilikte neden avantaj sağlamıyor?
5434 Sayılı Kanun Kapsamında Emeklilik Nasıl Hesaplanır?
5434‘e tabi memurların emeklilik işlemlerinde aşağıdaki unsurlar önemlidir:
- Derece ve kademe (657 Sayılı Kanun)
- Göstergeler
- Ek gösterge
- Taban aylığı
- Kıdem aylığı
- Tazminat oranı (özel hizmet tazminatı)
- Memur maaş katsayısı
Bu veriler, emekli aylığı ve emekli ikramiyesi hesaplanırken dikkate alınır. Ancak bu kalemler arasında kıdem aylığı, yıllardır sabit kaldığı için artık emeklilikte anlamlı bir katkı sunmamaktadır.
25 Yıl Sonrası Kıdem Aylığı Neden Artmaz?
Hizmet süresi 25 yılı geçtiğinde, memurun kıdem aylığı gösterge rakamı 500’de sabitlenir. Bu sabit rakam, memurun maaş katsayısı ile çarpılarak hem emekli aylığında hem de ikramiyede kullanılır. Ancak her yıl için gösterge artışı olmadığından, fazladan yapılan 10-15 yıl hizmetin maaşlara etkisi sınırlı kalır.
Örnek: 25 Yıl ile 40 Yıl Arasında Ne Fark Var?
Aynı derece, kademe ve ek göstergede olan iki şef memur düşünelim:
- Biri 25 yıl çalışmış
- Diğeri 40 yıl çalışmış
25 yıllık hizmetle:
- Emekli aylığı: 27.690 TL
- Emekli ikramiyesi: 834.562 TL
40 yıllık hizmetle:
- Emekli aylığı: 33.226 TL
- Emekli ikramiyesi: 1.335.300 TL
Aradaki fark, toplamda 15 yıl daha fazla çalışılmasına rağmen yaklaşık 5.500 TL maaş ve 500.000 TL ikramiye artışıyla sınırlıdır. Bu fark ise, kıdem aylığı değil; genel prim kesintisi süresinden kaynaklanmaktadır.
Kıdem Aylığı Gösterge Rakamı Neden Güncellenmeli?
- 25 yıldan sonra artmayan sabit gösterge, emeklilikte uzun süreli hizmetin karşılığını vermiyor.
- Emeklilikte derece ve kademede uzun süre kalmak da avantaj sağlamıyor.
- Bu durum, erken emekli olan ile 10-15 yıl fazla hizmet eden arasında adil olmayan bir eşitliğe neden oluyor.
Bu sistemin memurlar lehine değişmesi için şu adımlar atılmalı:
- 25 yılın üzerindeki her yıl için ilave kıdem göstergesi getirilmeli.
- Uzun süre aynı derece ve kademede çalışanlara ek gösterge avantajı sağlanmalı.
- Kademeli bir artış modeli uygulanarak emeklilikte hizmet süresi daha adil biçimde ödüllendirilmeli.
Kıdem aylığı göstergesi, günümüz emeklilik sisteminde artık kayda değer bir katkı sunmamaktadır. 5434 sayılı Kanun’a tabi memurların uzun süre hizmet etmesi, sadece prim günü açısından küçük farklar yaratmakta; emekli maaşları neredeyse eşitlenmektedir. Bu nedenle, kademeli kıdem aylığı modeli ile hem hizmet süresi uzun olan memurlar ödüllendirilmeli hem de sistem daha adil hale getirilmelidir.