657 Mazeret İzni Hangi Durumlarda Kullanılır? 2025
657 Mazeret İzni Hangi Durumlarda Kullanılır?
1. Giriş: Devlet Memurlarının Hayatını Kolaylaştıran Bir Hak Olarak Mazeret İzni
Devlet memurları, kamu hizmetini yürütürken birçok yükümlülük altındadır. Ancak hayatın getirdiği olağanüstü durumlar, herkes gibi memurların da görevlerinden kısa süreliğine ayrılmalarını gerektirebilir. İşte tam bu noktada devreye “mazeret izni” girer. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu (DMK), memurun sosyal ve bireysel ihtiyaçlarını da gözeterek belirli durumlarda görevden geçici olarak ayrılmasına olanak tanır. Bu yazıda, mazeret izninin hangi durumlarda ve nasıl kullanılabileceğini, kapsamını, şartlarını ve uygulanma biçimlerini detaylı şekilde inceleyeceğiz.
2. Mazeret İzni Nedir ve Hangi Durumlar İçin Geçerlidir?
Mazeret izni, kamu görevlisinin zorunlu ve belgelendirilebilir kişisel nedenlerle görevinden geçici olarak uzaklaşmasına olanak sağlayan bir izindir. Yasal temeli 657 sayılı Kanun’un ilgili maddelerinde yer almakla birlikte, uygulamada kurumlar arasında farklılıklar da gösterebilir. Bu izin, kişisel sağlık sorunlarından ailevi olaylara, doğal afetlerden eğitim amaçlı ihtiyaçlara kadar geniş bir yelpazede kullanılır.
3. Mazeret İzni Türleri: Ücretli ve Ücretsiz Olarak İkiye Ayrılır
657 sayılı Kanuna göre mazeret izinleri iki ana başlık altında toplanır:
- Ücretli Mazeret İzni: Belirli durumlarda, devlet memuruna maaş kesintisi yapılmadan verilen izindir. Örnek: Evlilik, ölüm, doğum gibi hayat olayları.
- Ücretsiz Mazeret İzni: Daha uzun süreli ya da istisnai durumlarda verilen, ancak bu sürede maaş ödemesi yapılmayan izindir. Genellikle idari onaya bağlıdır ve süre sınırlıdır.
4. 657 Mazeret İzni Hangi Durumlarda Kullanılır; Evlilik Durumunda Verilen Mazeret İzni
Evlilik, hayatın dönüm noktalarından biridir ve birçok resmi işlemi beraberinde getirir. Devlet memurları, resmi nikahlarını gerçekleştirdiklerinde 10 güne kadar ücretli mazeret izni kullanma hakkına sahiptir. Bu izin, düğün hazırlıkları ve evlilik sürecinin idaresi için oldukça kıymetlidir. İznin nikah tarihinden itibaren başlaması gerekir ve dilekçe ile kuruma başvuru yapılmalıdır.
5. 657 Mazeret İzni Hangi Durumlarda Kullanılır; Doğum ve Babalık İzni
Devlet, aile yapısını korumak adına doğum ve babalık iznini özel olarak düzenlemiştir:
Kadın Memur İçin Doğum İzni: Doğumdan önce 8 hafta, doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 hafta süreyle ücretli izin verilir. Çoğul gebelikte bu süreye 2 hafta daha eklenir.
Babalık İzni: Erkek memurlar, eşlerinin doğum yapması halinde 10 güne kadar ücretli izin kullanabilir. Bu izin, doğum sonrası babanın destek sunabilmesi açısından oldukça önemlidir.
6. 657 Mazeret İzni Hangi Durumlarda Kullanılır; Ölüm Nedeniyle Kullanılan Mazeret İzni
Yakın bir akrabanın kaybı, memurlar için derin bir yas süreci doğurabilir. 657 sayılı Kanuna göre; eş, çocuk, anne, baba ve kardeşin vefatı halinde memura 7 güne kadar ücretli izin verilir. Bu iznin kullanılabilmesi için ölüm belgesi ibraz edilmelidir. Bazı kurumlar, bu kapsamı büyükanne ve büyükbaba gibi bireyleri de içerecek şekilde genişletebilir.
7. Hastalık ve Refakat Durumlarında Tanınan Mazeret İzinleri
Hastalık hali yalnızca memurun kendisi için değil, birinci derece yakınları için de önemli bir mazerettir.
- Memurun Kendi Sağlık Sorunu: Sağlık raporu ile belgelenmiş rahatsızlık durumunda memur rapor süresi kadar izinli sayılır.
- Refakat İzni: Ağır hastalığı olan birinci derece yakına refakat edilmesi gerektiğinde, sağlık kurulu raporu ile 3 aya kadar ücretli, gerekirse 3 ay daha ücretsiz refakat izni verilebilir. Bu hak son derece insani bir düzenlemedir.
8. Taşınma Durumu ve Adres Değişikliği Nedeniyle Verilen Kısa Süreli İzin
Ev değiştirmek başlı başına bir stres kaynağıdır. Adres değişikliği durumunda, kurumun takdirine bağlı olarak 1-2 gün arasında kısa süreli mazeret izni verilebilir. Bu izin için yeni ikametgah belgesi, kira kontratı veya taşınma ile ilgili fatura ibraz edilmesi gerekir.
9. Afet, Olağanüstü Hal ve Zorunlu Durumlar İçin Mazeret İzni
Deprem, sel, yangın gibi doğal afetlerin yaşandığı bölgelerde çalışan memurlar için, valilik ya da ilgili bakanlık kararıyla zorunlu mazeret izinleri uygulanabilir. Bu izinler, afetin boyutuna göre uzatılabilir ve genellikle ücretlidir. Afet bölgesinde çalışan ya da orada ailesi bulunan memurlar için önemlidir.
10. Eğitim Amaçlı Kullanılan Mazeret İzni: Kişisel Gelişime Destek
Eğitime yönelik mazeret izinleri, memurun kendini geliştirmesi adına değerlidir:
Lisans ve Lisansüstü Eğitim İçin: Kurum onayıyla belirli süreli izin verilebilir.
Kurum İçi ve Dışı Sınavlar: Görevde yükselme sınavları, yabancı dil sınavları gibi durumlarda memura sınav süresi boyunca izin verilir.
11. Yıllık İzin ve Mazeret İzninin Farklılıkları: Karıştırılmaması Gereken İki Kavram
Yıllık izin, her çalışana çalışma süresine göre doğan bir hakken; mazeret izni öngörülemeyen, zorunlu nedenlerle talep edilir. Yıllık izin planlıdır; mazeret izni genellikle ani durumlar içindir. Kullanım şekli ve belgelendirme gereklilikleri farklıdır.
12. 657 Mazeret İzni Hangi Durumlarda Kullanılır; Mazeret İzni Talep Süreci: Hangi Belgeler Gereklidir, Nasıl Başvurulur?
İzin talebi, memurun doğrudan bağlı olduğu amire yazılı olarak yapılır. Talep dilekçesinde olayın ne olduğu, tarih aralığı ve istenen izin süresi açıkça belirtilmelidir. Gerekli belgeler (ölüm belgesi, doğum raporu, evlilik cüzdanı vb.) mutlaka eklenmelidir. Amirin onayı olmadan izne çıkılamaz.
13. İznin Kurum Tarafından Takibi ve Denetlenmesi: Usulsüz Kullanıma Dikkat
Kurumlar, verilen mazeret izinlerini insan kaynakları sistemi üzerinden takip eder. İzinsiz görevi terk etme ya da sahte belgeyle izne çıkma gibi durumlar ciddi disiplin soruşturmasına konu olabilir. Memurların bu süreçte şeffaf ve belgeli hareket etmesi gerekir.
14. Sıkça Sorulan Soruların Açıklamalı Cevapları
- İzin dilekçem reddedilirse ne yapmalıyım? Üst kuruma yazılı itirazda bulunabilirsiniz.
- Evlilik izni sadece resmi nikah için mi geçerli? Evet.
- Yıllık izin ile birleşebilir mi? Amir onayıyla evet.
- Refakat izni herkese veriliyor mu? Hayır, yalnızca sağlık kurulu raporu ile belgelendirilen durumlarda.
- Süre aşımı yapılırsa ne olur? İzin dışı günler göreve gelinmemiş sayılır ve disiplin işlemi başlar.
15. Sonuç: Haklarınızı Bilin, Doğru Kullanın
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, devlet görevlisinin hayatını kolaylaştırmak adına birçok hak tanır. Mazeret izni de bu haklardan biridir. Ancak bu hakkı kullanırken mutlaka belgelerle desteklemek, kurallara uygun başvuru yapmak ve usulsüz kullanımdan kaçınmak gerekir. Haklarınızı bilerek kullanmak sizi hem kurumsal anlamda korur hem de insani yükünüzü hafifletir. Bu yazımızda 657 Mazeret İzni Hangi Durumlarda Kullanılır? sorusunu açıklamaya çalıştık.
657 Mazeret İzni Dilekçe Örnekleri
Babalık İzni Dilekçe Örneği
T.C.
…………………………………………… KURUMU
…………………………………………… MÜDÜRLÜĞÜNE
Eşim ……………………………….., …/…/20… tarihinde doğum yapmıştır. 657 sayılı DMK kapsamında tarafıma tanınan babalık izninden yararlanmak istiyorum. Bu nedenle 10 (on) gün süreyle mazeret izni verilmesini arz ederim.
Tarih: …/…/20…
Adı Soyadı:
Sicil No:
Görev Yeri:
İmza:
EK: Doğum Raporu veya Hastane Belgesi
Ölüm İzni Dilekçe Örneği
T.C.
…………………………………………… KURUMU
…………………………………………… MÜDÜRLÜĞÜNE
Annem/Babam/Eşim/Çocuğum/Kardeşim ………………………………………, …/…/20… tarihinde vefat etmiştir. 657 sayılı DMK’nın 104. maddesi gereğince 7 gün süreyle mazeret izni talep ediyorum.
Tarih: …/…/20…
Adı Soyadı:
Sicil No:
Görev Yeri:
İmza:
EK: Ölüm Belgesi
Refakat İzni Dilekçe Örneği
T.C.
…………………………………………… KURUMU
…………………………………………… MÜDÜRLÜĞÜNE
Birinci derece yakınım olan ………………………………, ciddi sağlık sorunları nedeniyle hastanede tedavi görmektedir. Sağlık kurulu raporu doğrultusunda kendisine refakat etmem gerekmektedir. Bu sebeple 657 sayılı DMK’nın 105. maddesi uyarınca 3 (üç) ay süreyle refakat izni talep etmekteyim.
Tarih: …/…/20…
Adı Soyadı:
Sicil No:
Görev Yeri:
İmza:
EK: Sağlık Kurulu Raporu
Bir Yorum